Świadczenia pieniężne i rzeczowe
Co do zasady, zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2018 r. poz. 1508), prawo do świadczeń pieniężnych lub rzeczowych z pomocy społecznej przysługuje: - osobie samotnie gospodarującej, której miesięczny dochód nie przekracza kwoty 701,- zł. (czyli „kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej”); - osobie w rodzinie, w której miesięczny dochód na osobę nie przekracza kwoty 528,- zł, (czyli „kryterium dochodowego na osobę w rodzinie”); - rodzinie, której miesięczny dochód nie przekracza odpowiedniej dla liczby osób w rodzinie sumy kwot kryterium dochodowego na osobę w rodzinie (czyli „kryterium dochodowego rodziny”) przy jednoczesnym wystąpieniu co najmniej jednego z wymienionych poniżej powodów (lub innych okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy społecznej)
- sieroctwa
-bezdomności
- bezrobocia
- niepełnosprawności
- długotrwałej lub ciężkiej choroby
- przemocy w rodzinie
- potrzeby ochrony ofiar handlu ludźmi
- potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności
- bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych
- trudności w integracji cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą
- trudności w przystosowaniu do życia po zwolnieniu z zakładu karnego
- alkoholizmu lub narkomanii
- zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej
- klęski żywiołowej lub ekologicznej
Osobom i rodzinom spełniającym powyższe warunki może być przyznana pomoc w następujących formach:
1. Zasiłek stały, który przysługuje: - pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej; - pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie, niezdolnej do pracy z powodu wieku lub całkowicie niezdolnej do pracy, jeżeli jej dochód, jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie. Niezbędnym warunkiem uzyskania zasiłku stałego jest więc wiek emerytalny lub posiadanie orzeczenia o niepełnosprawności w stopniu umiarkowanym lub znacznym.
2. Zasiłek celowy, który jest świadczeniem jednorazowym, przyznawanym przede wszystkim na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, drobnych remontów i napraw w mieszkaniu, a także kosztów pogrzebu. Zasiłek celowy bywa przyznawany także w formie rzeczowej (np. zakup z dowozem opału lub sfinansowanie zakupu leków).
3. Zasiłek okresowy, który przysługuje w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień do świadczeń z innych systemów zabezpieczenia społecznego. Okres, na jaki jest przyznawany zasiłek okresowy, ustala ośrodek pomocy społecznej na podstawie okoliczności sprawy.
4. Osobie albo rodzinie, które poniosły straty w wyniku zdarzenia losowego, klęski żywiołowej lub ekologicznej (np. pożar, powódź, huragan) może być przyznany zasiłek celowy niezależnie od dochodu i może on nie podlegać zwrotowi.
5. W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być przyznany specjalny zasiłek celowy w wysokości nieprzekraczającej odpowiednio kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej lub rodziny. Specjalny zasiłek celowy może być udzielany jedynie w sytuacjach zupełnie wyjątkowych, wymagających wielu niefortunnych zbiegów wydarzeń, wykraczających poza możliwości ludzkiej zapobiegliwości i musi być przeznaczony na niezbędne potrzeby bytowe, których zaspokojenie stało się niemożliwe wskutek wystąpienia nieprzewidzianych, nadzwyczajnych, wyjątkowych okoliczności. Decyzja dotycząca przyznania świadczenia pieniężnego lub rzeczowego z pomocy społecznej wydawana jest po przeprowadzeniu wywiadu środowiskowego, w trakcie którego pracownik socjalny ustala sytuację życiową, w tym przede wszystkim rodzinną i materialną, osoby ubiegającej się o pomoc.
